عُفران بدخشانی

دست به دامن تاریخ و شکوهی که ما هیچ سهمی در آن نداریم زدن، برخاسته از ناتوانی، تهی‌دستی و فقر فرهنگیی است که شانه‌های کم‌کار و مسوولیت‌گریز ما توان کشیدنش را ندارند. اگر جوان تاجیک و هزاره چنگ به دامن یک گذشته مبهم و گنگ نزند و دلش را به «گذشتهٔ درخشانی» شاد نکند چه […]

«چرا نمی‌توانیم منتظر بمانیم» عنوان یکی از مجموعه نوشته‌های مارتین لوتر کینگ، رهبر جنبش حقوق مدنی سیاه‌پوستان امریکا است. بحث محوری این کتاب را می‌توان اینگونه خلاصه کرد که؛ سیاه پوست تا بکی باید منتظر فرصت مناسب برای تغییر سرنوشتش باشد؟ با آنکه میزان بیدادی که در امریکا بر انسان سیاه‌پوست روا دیده می‌شد و […]

برخی تاجیکان و هزارگانی که بیتشر از اوغانان به غیرقومی جلوه دادن طالبان آستین بالا زده بودند، با دیدن کوچک‌ترین واکنش ضد‌طالبانی از نشانی اوغانان، تمام بیداد یکصد و بیست‌ و هشت ساله را از یاد می‌برند. به این خواهران و برادران دست‌پاچه بگویم که اوغان صاحب خرد، بقای خودش را در تدوام طالب نمی‌تواند […]

رفیقم حشمت رادفر جایی سخنرانی داشت و از زنده یاد استاد رهنورد زریاب نقل قولی کرد؛ «نسل فرزانه‌ای در راه است». به باور رادفر و من، آن نسل فرزانهٔ که استاد از آن سخن می‌گفت رسیده است. نسلی که در بیست سال گذشته طهارت نفس نگه داشت، نسلی که پرسید و تابوهای تباری و سمت‌وسویی […]

تمام کتاب‌های تاریخی که در مورد تاجیکان نوشته‌ شده‌اند، تاجیک را در مدار دو چیز به بحث گرفته‌اند؛ فرهنگ‌داری و بازار داری. تاریخ نگاران، اقتدار تاجیکان در دوره‌های گوناگون را هم در تسلط آنها بر بازار و فرهنگ تعریف کرده‌اند. تازه‌ترین کتابی که در مورد تاجیکان نوشته شده است «تاریخ تاجیکان، ایرانیان شرقی» نوشتهٔ ریچُرد […]

دوستان زیادی پرسیده بودند که چرا در در شعر «من ایرانم» بدخشان را «همان مازندران داستان‌های کهن» خوانده‌ام. کوتاه‌ترین پاسخ به این پرسش در سفرنامه و شعر‌های حجت خراسان، ناصر خسرو بلخی نهفته است. هم‌شهری من، که گاهی خودش را شهٔ شگنی و میر مازندری نیز خوانده است،  بدخشان و مازندران را گاهی مترادف و […]

به گمانم وقت آن فرا رسیده است که روزهٔ سکوت در برابر «جبههٔ مقاومت ملی» را بشکنیم. تعهد من با خودم این بود که در تقابل با «مقاومت» قرار نگیرم. و هنوز هم بر آن عهد استم. نیتم در این نوشته نیز ایستادن در برابر مقاومت نیست. مقاومت جبههٔ مشترک همهٔ ماست، مگر از سوی […]

در بیست سال گذشته، گواه شکل‌گیری، ناکامی و فروپاشی جنبش‌ها و حزب‌های فراوانی از نشانی تاجیکان بوده‌ایم. جدا از نفس این جنبش‌ها که سیاسی بوده‌اند یا فرهنگی، هیچکدام دوام نیاوردند یا جز نام و نشانی از آنها نمانده است. چرا اینگونه است؟ چرا تاجیکان با گذشت زمان پراکنده‌تر می‌شوند؟ در نشست و برخاستم با سه […]

در این نبشته می‌خواهم کوتاه سخنی پیرامون کتاب نهایت ارزندهٔ آذرتاش آذرنوش؛ «چالش میان فارسی و عربی: سده های نخست» داشته باشم. خواندن این کتاب را برای هر روان پرسشگر فرض می‌دانم.  این کتاب پهنه های بسیار تاریک و گنگ تاریخ را به بحث گرفته و به پرسش‌های پاسخ گفته است که هویت امروزین ما […]